H φετινή έκθεση IFA στο Βερολίνο ήταν από μερικές πλευρές περισσότερο ενδιαφέρουσα απ' ότι αντίστοιχές της άλλων ετών - μα η συγκεκριμένη θα έμενε στην ιστορία της οικιακής προβολής ούτως ή άλλως ακόμη και για έναν μόνο λόγο: ήταν η διοργάνωση που σηματοδότησε το εμπορικό ξεκίνημα της εικόνας 8Κ. Τα εύσημα αξίζουν στην Samsung, τον πρώτο κατασκευαστή που θα διαθέσει τέτοια τηλεόραση υπερ-υπερυψηλής ευκρίνειας (τεχνολογίας QLED) σε Αμερική και Ευρώπη μέσα στον Οκτώβριο, ενώ η LG θα ακολουθήσει σύντομα με την δική της τηλεόραση 8Κ τεχνολογίας OLED. Είναι σίγουρο πως οι Sony, Panasonic και Philips θα κινηθούν αργότερα προς την ίδια κατεύθυνση, είτε αξιοποιώντας οθόνες LG είτε άλλων τεχνολογιών. Με άλλα λόγια: τα 33 εκατομμύρια pixels της εικόνας 8Κ αυτές τις μέρες ξεκινούν να διαδέχονται τα 8 εκατομμύρια της εικόνας 4Κ και επίσημα.

To τεχνολογικό άλμα, λοιπόν, έγινε. Το ερώτημα είναι: χρειαζόταν; Και αν ναι, τώρα;

Έχουμε, φυσικά, βρεθεί... ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν σε αυτήν την θέση, να κρίνουμε δηλαδή μια τεχνολογία που εμφανίζεται σε καταναλωτική μορφή πολύ πριν η αγορά είναι έτοιμη γι' αυτήν. Την ίδια ερώτηση κάναμε όποτε εμφανίζονταν πανίσχυροι επεξεργαστές ("μα ποιός θα τους αξιοποιήσει αυτούς σοβαρά;"), αποθηκευτικά μέσα τεραστίου μεγέθους ("μα ποιός χρειάζεται τόσο χώρο για τα δεδομένα του;" και ούτω καθ' εξής. Πολλοί δημοσιογράφοι, άλλωστε, έκαναν ακριβώς την ίδια ερώτηση όταν είχαν ξεκινήσει οι διαδικασίες για την μετάβαση από την απλή υψηλή ευκρίνεια (εικόνα HD) στην υπερυψηλή (εικόνα 4Κ). Κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει πως και με την εικόνα 8Κ, λόγω... κεκτημένης ταχύτητας ίσως ή συνήθειας, συμβαίνει τώρα το ίδιο αλλά πως αργότερα θ' αποδειχθεί ότι έχει θέση και ρόλο στην καταναλωτική αγορά, ίσως και την ευρύτερη.

Το πρόβλημα είναι πως ακόμη κι απ' αυτήν την οπτική γωνία να ειδωθεί το ζήτημα της εικόνας 8Κ, συνεχίζουν να υπάρχουν ενστάσεις ουσίας στην χρήση της. Και αυτές δεν έχουν να κάνουν ούτε με την παρούσα ανυπαρξία περιεχομένου ανάλυσης 8Κ, ούτε με την ανυπαρξία πηγών ανάλυσης 8Κ οποιουδήποτε είδους (λόγω της απουσίας των απαραίτητων θυρών HDMI 2.1), ούτε με ο,τιδήποτε άλλο. Αυτές είναι "παιδικές ασθένειες" που ναι μεν σωστά θα... αποθαρρύνουν την συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών από το να επενδύσει σήμερα σε μία τηλεόραση εικόνας 8Κ, αλλά σε βάθος χρόνου θα ξεπεραστούν όπως ξεπεράστηκαν οι αντίστοιχες της εικόνας 4Κ. Όχι. Στην περίπτωση της υπερ-υπερυψηλής ευκρίνειας τους σοβαρότερους περιορισμούς δεν τους θέτει η αγορά. Τους θέτει η φύση και η φυσική - και είναι μάλλον δύσκολο να διαφωνήσει κανείς μαζί τους.

Ο πρακτικός περιορισμός είναι αυτός: το ανθρώπινο μάτι μπορεί να ξεχωρίσει την αναλυτικότητα και λεπτομέρεια μιας προβαλόμενης εικόνας μέχρις ενός σημείου. Πέρα από αυτό, όσο υψηλό κι αν είναι το επίπεδο λεπτομέρειας, όσα πολλά κι αν είναι τα pixels που συνθέτουν μία ψηφιακή εικόνα, απλώς δεν γίνονται αντιληπτά. Πρόκειται για την λεγόμενη οπτική οξύτητα (visual acuity), η οποία διαφέρει μεν ελαφρά από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλά διαμορφώνει ένα γενικό επίπεδο όσον αφορά στο πόση οπτική πληροφορία μπορούμε να διακρίνουμε από ποιά απόσταση. Οι περιορισμοί της οπτικής οξύτητας του μέσου θεατή, στις συνηθέστερες διαγωνίους τηλεόρασης και την αποδεδειγμένα δημοφιλέστερη απόσταση από την οποία αυτός ο μέσος θεατής παρακολουθεί ο,τιδήποτε, είχε συζητηθεί και στο αρχικό διάστημα της έλευσης της εικόνας 4Κ - και σωστά. Με την εικόνα 8Κ όμως τα πράγματα γίνονται σχεδόν... τέσσερις φορές περισσότερο περίπλοκα με τα τετραπλάσια pixel να χρησιμοποιούνται από τις οθόνες των νέων αυτών τηλεοράσεων.

Χωρίς να αναλύσουμε πλήρως τις παραμέτρους της οπτικής οξύτητας, παραθέτουμε απευθείας τις διαπιστώσεις: η εικόνα HD (ανάλυση 1080 γραμμών) ήταν όντως ανεπαρκής όταν χρησιμοποιούνταν σε τηλεοράσεις άνω των 55-60 ιντσών. Από συνήθη απόσταση θέασης, πολλοί θεατές (όχι μόνο αυτοί με όραση επιδόσεων 20/20 δηλαδή) μπορούσαν να διακρίνουν pixels και το "πλέγμα" που αυτά συνθέτουν. Το πρόβλημα αυτό το έλυσε η εικόνα 4Κ (ανάλυση 2160 γραμμών), η οποία σε τηλεοράσεις 65-85 ιντσών και πάντοτε σε συνήθη για αυτές τις διαγωνίους απόσταση θέασης είναι αρκετή ώστε τα pixels να μην φαίνονται, το "πλέγμα" τους να είναι αόρατο και η εικόνα να δείχνει συμπαγής. Ταυτόχρονα η εικόνα 4Κ κατέστησε σαφές και το αντίστροφο: σε οθόνες διαγωνίου κάτω των 55-60 ιντσών, και πάντοτε σε συνήθη γι' αυτές τις διαγωνίους απόσταση θέασης, οι 2160 γραμμές ανάλυσης δεν γίνονται αντιληπτές από τους περισσότερους θεατές.

Αυτό το γεγονός οδηγεί αμέσως-αμέσως στο πρώτο εύκολο συμπέρασμα για τις επερχόμενες καινούργιες τηλεοράσεις εικόνας 8Κ: πολλές από τις διαγωνίους τους που έχουν ανακοινωθεί, όπως οι 60/65 (Sharp/Samsung) ή ακόμη και οι 70/75 (Sharp/Samsung) σχεδόν... δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Θα έπρεπε να κάτσει κανείς τόσο κοντά σε μία τέτοια τηλεόραση 8Κ για να διακρίνει διαφορά ανάμεσα σε αυτήν και μία τηλεόραση 4Κ της ίδιας διαγωνίου, που σε ρεαλιστικές συνθήκες απλώς δεν μπορεί να συμβεί. Σε τυπικές, συνήθεις αποστάσεις θέασης το ανθρώπινο μάτι δεν διαθέτει το επίπεδο οπτικής οξύτητας που απαιτείται για να εντοπίσει την πρόσθετη οπτική πληροφορία ανάμεσα σε μία τηλεόραση 8Κ 65 ιντσών και μία 4Κ των ίδιων ιντσών. Ίσως (ακόμη κι αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο "ίσως") στις 75 ίντσες η εικόνα να δείχνει με προσεκτική παρατήρηση ελάχιστα περισσότερο συμπαγής στα μάτια ορισμένων θεατών, μα... αυτό είναι όλο. Ένα το κρατούμενο.

Το δεύτερο συμπέρασμα είναι αυτό στο οποίο οδηγούμαστε βάσει των όσων υποστηρίζουν και οι ίδιοι οι κατασκευαστές. Τόσο η Samsung, όσο και οι LG, Sharp και άλλες πολυεθνικές της κατηγορίας παρατηρούν πως η παγκόσμια τάση είναι να αυξάνεται η ζήτηση για τα μοντέλα τηλεοράσεων μεγάλων διαγωνίων και θεωρούν πως για μοντέλα άνω των 85 ιντσών η ανάλυση 8Κ είναι πρακτικά απαραίτητη για ποιοτική απεικόνιση. Θα συμφωνήσουμε. Σε συνήθεις αποστάσεις θέασης για αυτές τις διαγωνίους - το επαναλαμβάνουμε με αυτήν την έκφραση γιατί όσο μεγαλώνει η διαγώνιος της οθόνης το "λογικό" είναι να καθόμαστε όλο και πιο πολύ μακριά της - η ανάλυση 4Κ στα μάτια ορισμένων θεατών ίσως αποδειχθεί ανεπαρκής. Όμως τα μοντέλα τηλεοράσεων 8Κ διαγωνίων "85 και άνω" (α) χρειάζονται δικό τους... τοίχο, κυριολεκτικά, για να τοποθετηθούν, (β) επιβάλλουν την διαρρύθμιση όλου του χώρου όπου βρίσκονται γύρω από αυτές τις οθόνες ώστε να επιτευχθεί η ακριβώς σωστή απόσταση θέασης και (γ) απαιτούν χρηματικά ποσά πάρα πολύ υψηλά. Η Q900R 85 ιντσών της Samsung, για παράδειγμα, θα πωλείται προς 15.000 ευρώ στην Γερμανία, με όλους τους περιορισμούς που έχουμε ήδη αναφέρει σε επίπεδο εξοπλισμού και περιεχομένου.

Με άλλα λόγια: το κοινό στο οποίο απευθύνονται αυτήν την στιγμή οι τηλεοράσεις εικόνας 8Κ που έχει νόημα να αποκτηθούν, οι των 85 ιντσών και άνω δηλαδή, είναι τόσο μικρό ώστε να ορίζει αυτά τα προϊόντα ως... ενδείξεις κατοχής πλούτου στην ουσία. Ως κάτι που αποκτήθηκε επειδή μπορούσε να αποκτηθεί και τίποτε περισσότερο. Ο επίδοξος αγοραστής τους δεν χρειάζεται να έχει, δε, μόνο τα χρήματα, αλλά και τον απαραίτητο χώρο και την απαραίτητη διαρρύθμιση ώστε το όλο "σενάριο" θέασης σε ανάλυση 8Κ να πλησιάζει το ιδεώδες (κι όχι να το αγγίζει γιατί αυτό θα συνέβαινε μόνο αν ήταν και το προβαλλόμενο υλικό ανάλυσης 8Κ). Απαντώντας λοιπόν στο... αρχικό ερώτημα; Όχι, δεν χρειαζόμασταν τις τηλεοράσεις 8Κ αυτή τη στιγμή και ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των καταναλωτών δεν θα τις χρειαστεί ποτέ. Ναι, αληθινά ποτέ, όσο αφοριστικό κι αν ακούγεται.

Ακόμη και για αυτό το απίθανα μικρό ποσοστό ανθρώπων, άλλωστε, που ανταποκρίνεται σε όλα τα παραπάνω προαπαιτούμενα, το timing των φετινών τηλεοράσεων 8Κ είναι κακό για τους επιμέρους λόγους που έχουμε αναφέρει. Σε... 18 ή 24 μήνες το λιγότερο, το ξανασυζητάμε!