Ελάχιστες εβδομάδες μετά από την αποκάλυψη των τηλεοράσεων σειράς Q950R της Samsung ως όχι πραγματικά 8Κ - σύμφωνα με τα κριτήρια της διεθνούς επιτροπής ICDM - ο κορεατικός κολοσσός βρίσκει και πάλι τον εαυτό του σε θέση δυσάρεστη σε επίπεδο δημόσιας εικόνας. Αυτή τη φορά, μάλιστα, το "φάουλ" δείχνει να είναι... διπλό, καθώς προκύπτει ότι η Samsung όχι μόνο έχει υλοποιήσει τις δύο της κορυφαίες τηλεοράσεις 4Κ με την ίδια προβληματική μέθοδο, αλλά είχε εξ αρχής προσπαθήσει και να το αποκρύψει από τους δημοσιογράφους που αξιολογούν τις συσκευές τους, με το είδος του πονηρού τρόπου που θεωρούσαμε πως όλες οι μεγάλες πολυεθνικές "είχαν αφήσει πίσω τους" πια ως πρακτική. Ολοφάνερα... κάναμε λάθος.

Η ακολουθία των γεγονότων έχει ως εξής: την άνοιξη που μάς πέρασε η Samsung απέστειλε σε έναν αριθμό από μέσα ενημέρωσης ορισμένα από τα νέα μοντέλα της τηλεοράσεων του 2019, ανάμεσα σε αυτά και το κορυφαίο στην γκάμα της, την Q90R. Ακολούθησε αντίστοιχος αριθμός από παρουσιάσεις της τηλεόρασης αυτής, σχεδόν όλες εξ αυτών ευνοϊκές καθώς πράγματι η Q90R έχει συγκεκριμένες αρετές που δεν συναντώνται σε πολλά top ανταγωνιστικά μοντέλα άλλων κατασκευαστών: ευρύτατες γωνίες θέασης, σημαντικό περιορισμό των αντανακλάσεων και υψηλή φωτεινότητα που αναδεικνύει εντυπωσιακά τα φωτεινά τμήματα της εικόνας σε υλικό HDR.

Τα δύο πρώτα πλεονεκτήματα, τις ευρύτατες γωνίες θέασης χωρίς χρωματικές απώλειες και τον περιορισμό των αντανακλάσεων ταυτόχρονα δηλαδή, η Samsung τα προσφέρει υλοποιώντας ένα χαρακτηριστικό που ονομάζει Ultra Viewing Angle. Αυτό που δεν αναφέρει όμως σε καμία προϊοντική της σελίδα ή διαφημιστικό είναι πως αυτή η υλοποίηση κατέστη εφικτή χρησιμοποιώντας μία τεχνική απεικόνισης που δεν αξιοποιεί κάθε φορά όλα τα ενεργά στοιχεία της οθόνης (subpixel rendering), προσαρμόζοντας την ανάλυσή της "προς τα κάτω" (dynamic resolution) για να το πετύχει. Το όλο σύστημα να ελέγχεται βεβαίως από τον πολυσυζητημένο, πολυδιαφημισμένο μηχανισμό διαχείρισης εικόνας "τεχνητής νοημοσύνης" (ΑΙ) της Samsung.

Μόνο δύο αναλυτικές αξιολογήσεις της Q90R εδώ και εδώ - από κορυφαίους τεχνικούς δημοσιογράφους, μα αυτό δεν ήταν αρκετό για να δημιουργήσει ζήτημα τότε - ανέφεραν την τεχνική του subpixel rendering και το πώς έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα απεικόνισης: με την μείωση της ανάλυσης επέρχεται μείωση της λεπτομέρειας και ανακρίβεια χρωματική. Κανένας άλλος δημοσιογράφος δεν υπογράμμισε την ίδια αδυναμία. Λίγο καιρό αργότερα όμως, με τις τηλεοράσεις αυτές στο εμπόριο πια, διάφοροι μεμονωμένοι καταναλωτές που αγόρασαν την Q90R/Q85R και τύγχαναν να έχουν επαρκή εμπειρία στην θέαση υλικού αναφοράς, άρχισαν να δημοσιοποιούν στα τεχνικά forums τις εντυπώσεις τους για "όχι τόσο καθαρή" εικόνα των μοντέλων αυτών σε σχέση με τα αντίστοιχα του 2018. Οι πιο πολλοί αντιμετωπίστηκαν με δυσπιστία: αν αυτό ίσχυε, τότε γιατί η πλειοψηφία των δημοσιογράφων δεν το ανέφερε;

Πέρασε καιρός για να... εξιχνιαστεί το μυστήριο, όμως γνωρίζουμε επιτέλους το γιατί (και εδώ η τεχνική επεξήγηση): ο μηχανισμός διαχείρισης εικόνας ΑΙ της Samsung διαθέτει... στοχοποιημένα τεχνητή νοημοσύνη εξυπηρετώντας τον κορεατικό κολοσσό. Ήταν προρρυθμισμένος ώστε να "καταλαβαίνει" πότε η Q90R αξιολογείται (!), να απενεργοποιεί τον εαυτό του κι έτσι να προσφέρει πλήρη ανάλυση οθόνης, μην δημιουργώντας υποψίες αλλοίωσης της εικόνας λόγω subpixel rendering.

Πράγματι: ο μηχανισμός διαχείρισης εικόνας ΑΙ των Q90R (και Q85R) "διαβάζει" πότε η οθόνη προβάλλει δοκιμαστικό υλικό (test patterns) και προσωρινά σταματά να προσαρμόζει δυναμικά την ανάλυση - κάτι που ο δημοσιογράφος δεν αντιλαμβάνεται, γιατί όταν κάνει τις μετρήσεις του δοκιμαστικού υλικού βρίσκεται μπροστά στην τηλεόραση και δεν διακρίνει περιορισμένες γωνίες θέασης. Είναι παρόμοια τεχνική παραπλάνησης των δημοσιογράφων με αυτήν που χρησιμοποιούσε η nVidia στην δεκαετία του 2000: όταν ο driver της κάρτας γραφικών "αντιλαμβανόταν" ότι ο εκάστοτε Η/Υ εκτελεί μετροπρογράμματα ή συγκεκριμένα PC games, προσέφερε σημαντικά υψηλότερα αποτελέσματα απ' ότι κανονικά - αποτελέσματα που δεν "μεταφράζονταν" σε αντίστοιχες επιδόσεις όταν ο ίδιος Η/Υ εκτελούσε άλλες εργασίες και άλλα games.

Όλα αυτά πρακτικά σημαίνουν πως τόσο οι τηλεοράσεις 8Κ της Samsung (που κατηγορούνται ως "μη αληθινής ανάλυσης 8Κ" από την LG) όσο και οι κορυφαίες 4Κ της πρώτης για το 2019 (που κατηγορούνται από ορισμένους τεχνικούς δημοσιογράφους και έμπειρους καταναλωτές για μειωμένης ποιότητας απεικόνιση), δεν προσφέρουν στο κοινό την εικόνα που οι προδιαγραφές αυτών των μοντέλων υπόσχονται. Οι τηλεοράσεις αυτές ζητούν, και στις δύο περιπτώσεις, σεβαστά ποσά χρημάτων αποκρύπτοντας αυτήν την αδυναμία. Με αυτόν τον τρόπο η Samsung εν πολλοίς εμπλέκει τον εαυτό της σε ένα ακόμη "σκάνδαλο" τεχνολογικό - και μάλιστα χωρίς λόγο, καθώς ο μηχανισμός της διεύρυνσης των γωνιών θέασης σταματά να λειτουργεί όταν οι Q90R/Q85R συνδεθούν με Η/Υ ή οικιακό σύστημα ψυχαγωγίας (PC Mode/Game Mode), άρα θα μπορούσε να χρησιμοποιείται ως επιλογή του θεατή κατά το δοκούν.

Η ερώτηση που επανέρχεται στο προσκήνιο, φυσικά, μετά από όλα τα παραπάνω - ακριβώς όπως συνέβη όταν αποκαλύφθηκε πως η τηλεόραση 8Κ της Samsung επίσης δεν προσφέρει πλήρη ανάλυση - είναι η... προφανής: "Ναι, αλλά μπορεί εν τέλει να διακρίνει κάποιος την απώλεια ανάλυσης και ποιότητας με γυμνό μάτι"; Ίσως ναι, ίσως όχι (μπορεί να αποκτήσει κανείς άποψη για το θέμα από αυτό το video). Για σημαντικό ποσοστό των καταναλωτών, σίγουρα όχι. Είναι όμως εξαιρετικά βολικό να κριθεί το ζήτημα βάσει αυτής της συλλογιστικής μόνο. Από την μία πλευρά, οι άνθρωποι που προτίθενται να καταβάλλουν πάνω από π.χ. €5000 για μία τηλεόραση είναι πιθανότερο να έχουν καλύτερη ενημέρωση για τα τεχνικά και περισσότερο ενδιαφέρον από τον "μέσο καταναλωτή" για τις λεπτομέρειες της απεικόνισης. Κοινώς στα δικά τους μάτια είναι σημαντικά πιθανότερο να είναι αντιληπτή η διαφορά, και άρα σε πρακτικό επίπεδο απτή η εξαπάτηση, όσον αφορά στην ανάλυση απεικόνισης της οθόνης.

Από την άλλη πλευρά, οφείλει κανείς να σκεφτεί πως όλα αυτά δεν θα έπρεπε να ανάγονται στο αν και κατά πόσο ο καταναλωτής θα αντιληφθεί ή όχι την μειωμένη ποιότητα της απεικόνισης στα μοντέλα αυτά τηλεοράσεων της Samsung. Η ίδια η Samsung θα έπρεπε, κατ' αρχήν, να μην καταφεύγει σε τακτικές εξαπάτησης των δημοσιογράφων στις μετρήσεις. Κατά δεύτερον θα έπρεπε να μην εξαπατά συνειδητά το κοινό όσον αφορά στην περιγραφή των προϊόντων της, καθώς ο μηχανισμός διαχείρισης εικόνας ΑΙ είναι στην ουσία ενεργός σχεδόν μόνιμα και άρα οι συγκεκριμένες τηλεοράσεις μόνο τυπικά μπορεί να πει κανείς πως προβάλλουν "αληθινή" εικόνα 4Κ. Κατά τρίτον θα έπρεπε να προσφέρει στις ρυθμίσεις των τηλεοράσεων αυτών με τρόπο σαφή και κατανοητό λειτουργία ενεργοποίησης κι απενεργοποίησης του συστήματος διεύρυνσης των γωνιών θέασης (αφού είναι φανερό πως είναι τεχνικά εφικτό) και να αφήνει στον κάτοχο της τηλεόρασης την σχετική επιλογή.

Τα παραπάνω ενδέχεται να φαντάζουν ως... λεπτομέρειες σε κάποιους. Ίσως όχι και τόσο σημαντικά ως ζήτημα από την στιγμή που η απεικόνιση την οποία προσφέρουν οι συγκεκριμένες τηλεοράσεις είναι ούτως ή άλλως πολύ καλή για τα μέτρα και τα σταθμά των πιο πολλών από μας. Ίσως. Το πρόβλημα είναι πως αποδεχόμενοι τις κακές πρακτικές οποιουδήποτε κατασκευαστή απλώς... "σηκώνοντας τους ώμους", ως καταναλωτικό κοινό τον ενθαρρύνουμε να ξαναχρησιμοποιήσει τέτοιες ή και χειρότερες στο μέλλον. Η Samsung τυγχάνει να έχει ήδη το ιστορικό εταιρείας που δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει παραπλανητικό marketing για να διαμορφώσει ανακριβή και πειστικότερη εικόνα για τα προϊόντα της - και το πιο πρόσφατο αυτό κρούσμα το αποδεικνύει. Θα μπορούσε όμως κάλλιστα να είναι στην θέση της κάποιος άλλος κατασκευαστής. Σε αυτήν και κάθε άλλη τέτοια περίπτωση, μηδενική ανοχή και καταναλωτικός αποκλεισμός: είναι ο μόνος τρόπος, σε τελική ανάλυση, με τον οποίο το κοινό μπορεί να αντιδράσει απέναντι σε τέτοια φαινόμενα. Ο νοών, νοείτω.