To Hollywood είναι, πέρα από κάθε αμφιβολία και συζήτηση, πρώτα και πάνω απ' όλα μια βιομηχανία παραγωγής χρημάτων: αν βρει, σχεδιασμένα ή τυχαία, έναν τρόπο να αποσπάσει έσοδα από μία προσέγγιση καλλιτεχνική, θα το κάνει... μέχρι το όριο (και συχνά πέρα από αυτό). Υπάρχουν, ωστόσο, και σκηνοθέτες όπως ο Damien Chazelle που αντί να αναζητήσουν την επόμενη ταινία "σαν Whiplash" ή "σαν La La Land" για να σκηνοθετήσουν και να προωθήσουν στην επιτυχία, προτιμούν να πειραματιστούν με κάτι θεματολογικά αλλιώτικο. Αυτό ήταν πέρυσι το First Man, μία ταινία με θέμα την πρώτη προσελήνωση ειδωμένη μέσα από τα μάτια του αστροναύτη Neil Armstrong.

Μπορούμε να σκεφτούμε πολλούς άλλους πιθανούς σκηνοθέτες γι' αυτό το φιλμ, κανέναν που θα το έκανε έτσι - κάτι που, πολύ περισσότερο από απλώς δική μας άποψη, φαίνεται να ήταν και αυτή πολλών άλλων ανθρώπων. Δικαιολογημένη, με άλλα λόγια, τόσο η ευνοϊκή στάση των κριτικών που το εκθείασαν, όσο και του κοινού που το τίμησε στα σινεμά (για τα δεδομένα δραματικής ταινίας). Το First Man έγινε διαθέσιμo πρόσφατα και στην ελληνική αγορά σε μορφή DVD, Blu-ray και Ultra HD Blu-ray. Αξιολογήσαμε τις δύο τελευταίες. Δικαιούται η συνδυαστική αυτή έκδοση θέση στο ράφι κάθε συλλέκτη "Οσκαρικών" φιλμ;

Το First Man όταν είχε πρωτοπροβληθεί είχε, παραδόξως, συγκεντρώσει στις ΗΠΑ τα πυρά ουκ ολίγων επικριτών για δύο λόγους. Πρώτον, δεν επεδίωκε την ιστορική ακρίβεια εμμονικά, έστω και αν δεν... παραπληροφορεί φυσικά σε κανένα της σημείο: απλώς εστιάζει όχι τόσο στην όλη αποστολή του Apollo 11, αλλά στον ίδιο τον Armstrong, την ψυχοσύνθεσή του, τα κίνητρά του και εν τέλει τον ρόλο του στα πράγματα πριν κάνει το ιστορικό πρώτο βήμα στην Σελήνη. Δεύτερον, δεν αναπαρέστησε σε... όλο της το μεγαλείο, θεώρησαν ορισμένοι, την αποστολή του Apollo 11 ως καθαρά αμερικανικό κατόρθωμα κι επίτευγμα - ξεχνώντας βολικά, προφανώς, ότι το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα που οδήγησε εκεί είχε ξεκινήσει στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου όχι μόνο με ανθρώπους διαφόρων εθνοτήτων, αλλά και Γερμανούς επιστήμονες (ανάμεσά τους μάλιστα ακόμη και Ναζί).

Φυσικά όλα αυτά ορθώς δεν επηρέασαν τον Chazelle και τους συνεργάτες του, οι οποίοι αυτό που ήθελαν ν' αναδείξουν με το First Man ήταν το ανθρώπινο μεγαλείο - όχι το... αμερικανικό - και πώς αυτό μπορεί να ωθήσει το άτομο πέρα από τα γήινα, προσωπικά του προβλήματα σε σημαντικά κατορθώματα που αντικαθρεπτίζουν την δύναμη και τις προοπτικές της ανθρωπότητας συνολικά. Το φιλμ σκιαγραφεί με τρόπο λυρικό και ταυτόχρονα σκληρό την κατάθλιψη του Armstrong μετά από τον θάνατο του παιδιού του, τις επιπτώσεις που είχε αυτός ο θάνατος στις προσπάθειές του στο πλαίσιο των αποστολών Apollo, τις επιπτώσεις που αυτές είχαν στην οικογενειακή του ζωή και ούτω καθ' εξής. Το πρώτο βήμα στην Σελήνη είχε το κόστος του και το First Man ενδιαφέρθηκε γι' αυτό πολύ περισσότερο απ' ότι τα λιγοστά άλλα φιλμ με θέμα την πρώτη εκείνη αποστολή στην Σελήνη.

Στην ταινία του Chazelle ο ηρωϊσμός είναι ανθρώπινος, σε επίπεδο ατομικό, οικογενειακό και ομαδικό αλλά όχι... εθνικό όπως θα ήταν το εύκολο και βολικό. Γι' αυτό και η ταινία είναι πολύ περισσότερο "προσωπική", ενίοτε υποτονική, με μακροσκοπική ματιά όσον αφορά το όλο ζήτημα των διαστημικών αποστολών αλλά το ίδιο αποτελεσματικά μικροσκοπική σε σημαντικές λεπτομέρειες της ζωής των ανθρώπων που τις εξετέλεσαν. Ο Ryan Gosling είναι ιδανικά επιλεγμένος γι' αυτόν τον χαμηλών τόνων, ενδοσκοπικό πρωταγωνιστικό ρόλο, "την παράσταση κλέβει" ωστόσο η Claire Foy στον ρόλο της συζύγου του με μία ερμηνεία έξοχα δυνατή κι απίθανα διακριτική όπου αυτό απαιτούνταν. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί στέκονται στο ύψος των περιστάσεων, πλαισιώνοντας τους 3-4 βασικούς με τρόπο αποτελεσματικό.

Οι ερμηνείες που απέσπασε ο Chazelle από τους ηθοποιούς, βέβαια, είναι πολύ σημαντικές αλλά ακόμη σημαντικότερη είναι η δική του σκηνοθεσία, προσεκτικά ισορροπημένη ανάμεσα στις προσωπικές, ψυχογραφικές σκηνές και τις - κακά τα ψέματα - αναμενόμενα εντυπωσιακές διαστημικές. Πάρα πολύ καλή είναι και η φωτογραφία, το μοντάζ, τα ειδικά εφέ και η συνολική καλλιτεχνική διεύθυνση του φιλμ, όπως και ο φροντισμένος ήχος στο μιξάζ και βέβαια στο υπέροχο soundtrack του Justin Hurwitz (που έχει ήδη διεκδικήσει κι αποσπάσει βραβεία σε πολλαπλές περιστάσεις). Καθόλου τυχαίο, κοινώς, ότι στον τεχνικό τομέα το First Man διεκδικεί σε λίγες ημέρες τέσσερα διαφορετικά Όσκαρ: είναι το είδος της παραγωγής που εννοεί ν' αναπαραστήσει κάθε της σκηνή με οπτικοακουστική αρτιότητα - κάτι που φυσικά βοηθά και στην μετάβαση της σε DVD/Blu-ray... συνήθως.