Ήταν απλώς θέμα χρόνου φυσικά: με την "τεχνητή νοημοσύνη" (AI) να προκαλεί αίσθηση την τελευταία διετία με την μορφή διαφόρων chatbots α λα ChatGPT ή εφαρμογών δημιουργίας εικόνων α λα MidJourney, πολλές εταιρείες τεχνολογίας τώρα θεωρούν πως είναι η ώρα να εκμεταλλευτούν αυτόν τον χώρο και σε υλικό προϊοντικό επίπεδο. Γιατί να χρεώνουν άλλωστε μικροποσά για πρόσβαση στις σχετικές Δικτυακές υπηρεσίες όταν οι καταναλωτές μπορούν να πειστούν πως χρειάζονται και νέους υπολογιστές για να αξιοποιήσουν την AI; Οι Microsoft, Intel, AMD, Qualcomm, nVidia και Apple σαφέστατα σχεδιάζουν να εκμεταλλευτούν αυτήν την ευκαιρία μέσα στο 2024 προωθώντας διαφορετικά προϊόντα εξοπλισμένα με υποσυστήματα ειδικά σχεδιασμένα για να επιταχύνουν αυτές ακριβώς τις διαδικασίες μηχανικής μάθησης (machine learning) που εκλαμβάνουμε ως "λειτουργίες AI".

To πρόβλημα, από την οπτική γωνία των καταναλωτών τουλάχιστον, έγκειται στο γεγονός πως όταν όλες αυτές οι εταιρείες μιλούν για "συσκευές AI" ή για "AI PC", δεν εννοούν απαραίτητα το ίδιο πράγμα. Για την ακρίβεια, ορισμένες φορές... καθόλου το ίδιο πράγμα. Είναι κάτι που σαφέστατα προκαλεί σύγχυση ή/και ανησυχία στο κοινό, καθώς και κάτι που θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε μία περίοδο αβεβαιότητας την παγκόσμια αγορά, η οποία ήδη δυσκολεύεται να κατανοήσει τί είναι, τί θα μπορούσε να είναι και τί θα έπρεπε να είναι η AI. Αυτή είναι μία ευρύτερη συζητήση αλλά, για την ώρα, όσον αφορά στις "συσκευές AΙ" συγκεκριμένα, οι καταναλωτές αξίζει σε αυτήν την χρονική στιγμή να γνωρίζουν τα παρακάτω.

Intel, Qualcomm, AMD και Microsoft: η υβριδική προσέγγιση
Όταν αυτές οι εταιρείες μιλούν για "AI", μιλούν όχι μόνο για τα μοντέλα μηχανικής μάθησης στα οποία στηρίζονται Δικτυακές υπηρεσίες όπως οι Dall-E ή ChatGPT, αλλά και για το πώς ακριβώς αυτά τα μοντέλα επεξεργάζονται τα δεδομένα που τούς δίνονται για να αποδώσουν τα αποτελέσματα που τούς ζητούνται. Η επεξεργασία δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης διαφέρει από την επεξεργασία π.χ. 3D γραφικών ή την γενική επεξεργασία δεδομένων, γι' αυτό και απαιτείται υλικοτεχνική υποδομή και λογισμικό τα οποία έχουν σχεδιαστεί ειδικά για αυτόν τον σκοπό. Και κάπου εκεί... περιπλέκεται κάπως το πράγμα.

Μέχρι τώρα οι πιο πολλοί καταναλωτές γνώριζαν μόνο έναν τρόπο επεξεργασίας δεδομένων AI: αυτόν που γίνεται από εξειδικευμένους servers. Δικτυακές υπηρεσίες όπως αυτές των Midjourney ή ChatGPT δέχονται τα δεδομένα που τούς παρέχουν οι χρήστες - με την μορφή περιγραφών (descriptions) ή οδηγιών (prompts) - και τις προωθούν σε περίπλοκες εγκαταστάσεις από servers, οι οποίοι στηρίζονται σε πανίσχυρο hardware και εκτελούν μοντέλα μηχανικής μάθησης 24 ώρες το 24ωρο. Εκεί γίνεται, στην πραγματικότητα, η επεξεργασία των δεδομένων αυτή καθ' αυτή: οι συσκευές που χρησιμοποιούν οι καταναλωτές για να πειραματίζονται ή να εργάζονται με εργαλεία ΑΙ στην ουσία απλώς λαμβάνουν και προβάλλουν τα αποτελέσματα αυτής της επεξεργασίας, όπως τούς στέλνονται από τις εγκαταστάσεις των AI servers μέσω Internet. Οι ίδιες οι συσκευές συνήθως δεν επεξεργάζονται τίποτε.

Αυτό ωστόσο - αν τα σχέδια των Intel, AMD και Qualcomm υλοποιηθούν όπως τα γνωρίζουμε - σύντομα θα αρχίσει ν' αλλάζει. Και οι τρεις εταιρείες θα προωθήσουν το επόμενο διάστημα επεξεργαστές για PC και άλλες συσκευές, εξοπλισμένους με ικανά υποσυστήματα επιτάχυνσης λειτουργιών AI που ονομάζονται NPU (Neural Processing Units). Αυτά τα υποσυστήματα είναι ειδικά σχεδιασμένα γι' αυτό, την επεξεργασία δεδομένων μηχανικής μάθησης δηλαδή. Είναι ενσωματωμένα στον κεντρικό επεξεργαστή της εκάστοτε συσκευής και σε καμία περίπτωση βέβαια τόσο ισχυρά όσο το hardware στο οποίο βασίζονται οι προαναφερθείσες εγκαταστάσεις AI servers, αλλά επαρκώς ικανά να βοηθήσουν σε πολλά διαφορετικά είδη λειτουργιών AI. Με αυτόν τον τρόπο ένα τυπικό PC εξοπλισμένο με NPU θα χρειαστεί λεπτά αντί για ώρες προκειμένου να ολοκληρώσει π.χ. μία διαδικασία σύνθεσης περίπλοκων εικόνων στο Stable Diffusion, η οποία εκτελείται τοπικά, στο ίδιο το PC, και όχι μέσω Internet.

Αυτές οι εταιρείες, λοιπόν, αποκαλούν "AI PC" τους προσωπικούς υπολογιστές που θα βασίζονται σε επεξεργαστές εξοπλισμένους με υποσυστήματα NPU, έστω κι αν φυσικά τις "αποστολές" αυτές μπορούν να τις φέρουν σε πέρας και... "μη AI-PC" σήμερα (με πολύ πιο αργούς ρυθμούς πάντως). Η Microsoft μόλις επέδειξε νέους φορητούς Η/Υ Surface βασισμένους στον SnapDragon X Elite, ο οποίος ενσωματώνει αξιόλογο υποσύστημα NPU, και το παράδειγμά της θα ακολουθήσουν κατασκευαστές όπως η Samsung, η Asus, η Lenovo και άλλοι μέσα στο καλοκαίρι. Οι πρώτοι επεξεργαστές της Intel με ενσωματωμένο υποσύστημα NPU, οι Lunar Lake, θα γίνουν διαθέσιμοι το φθινόπωρο, ενώ από κοντά ακολουθεί και η AMD με τους αντίστοιχους δικούς της επεξεργαστές Strix μέχρι το τέλος του έτους.

Μιλώντας για την Microsoft, ο ρόλος της εδώ είναι... διττός και γι' αυτό υβριδικός. Από την μία πλευρά, η εταιρεία προωθεί δυναμικά εδώ και έναν χρόνο τον Copilot - τον ψηφιακό βοηθό της που βασίζεται στο ChatGPT 4.0 - σε όλα τα PC με Windows 11, ασχέτως του hardware στο οποίο στηρίζονται. Αυτό συμβαίνει γιατί ο Copilot αυτήν την στιγμή λειτουργεί αμιγώς Δικτυακά - οπότε απαιτεί την ύπαρξη σύνδεσης στο Internet - και το πιθανότερο είναι να συνεχίσει έτσι είτε για πάρα πολύ καιρό, είτε... για πάντα. Από την άλλη, η ίδια εταιρεία υποστηρίζει σθεναρά την βασική ιδέα του "AI PC" που όχι μόνο ενσωματώνει υποσύστημα NPU, αλλά επιτάσσει αυτό να είναι συγκεκριμένης επεξεργαστικής δύναμης "και πάνω" (ως όριο θέτει τα 45 TOPS) και... το πληκτρολόγιό του να φέρει ειδικό πλήκτρο Copilot (αλοίμονο).

Η Microsoft αναμένεται να προσθέσει στα Windows 11 πλήρη υποστήριξη στους επεξεργαστές εξοπλισμένους με NPU ξεκινώντας στα τέλη του καλοκαιριού ή το φθινόπωρο με την αναβάθμιση 24H2 του λειτουργικού της συστήματος. Με άλλα λόγια, η Microsoft θα το... "παίξει σε δύο ταμπλώ": θα συνεχίσει να προσφέρει σε όλα τα PC με Windows 11 λειτουργίες ΑΙ βασισμένες σε Δικτυακή υποδομή, αλλά θα υποστηρίξει και τις δυνατότητες επιτάχυνσης υπολογισμών μηχανικής μάθησης των "AI PC", σε επίπεδο συστήματος πια, από τα τέλη του 2024 και μετά.

Apple και nVidia: η μη-Δικτυακή προσέγγιση
Έχοντας διαφορετικά (αλλά όχι απαραίτητα λανθασμένα) κίνητρα, οι nVidia και Apple υποστηρίζουν πως η επεξεργασία δεδομένων AI θα πρέπει να γίνεται είτε κυρίως, είτε αποκλειστικά με τα υποσυστήματα της εκάστοτε συσκευής, ει δυνατόν χωρίς σύνδεση στο Internet. Η Apple δεν έχει ακόμη επίσημα ανακοινώσει πώς ακριβώς θα ενσωματώσει λειτουργίες ΑΙ στις μελλοντικές εκδόσεις των macOS/iOS/iPadOS και στα μελλοντικά μοντέλα Mac, iPhone ή iPad, αλλά στελέχη της έχουν κατ' επανάληψη υποστηρίξει στο παρελθόν ότι αυτές θα πρέπει να διεκπεραιώνονται με υποσυστήματα των ίδιων των συσκευών για λόγους ασφάλειας και ιδιωτικότητας. Καθώς τις δύο τελευταίες ο αμερικανικός κολοσσός υποτίθεται πως τις υπερασπίζεται σε κάθε ευκαιρία, όλοι περιμένουμε να δούμε πώς ακριβώς θα υλοποιήσει τις απαραίτητες ρουτίνες μηχανικής μάθησης χωρίς καμία βοήθεια από τους servers του (ή αν τελικά θα καταφύγει σε ορισμένα σενάρια χρήσης και σε αυτούς).

Αξίζει να σημειωθεί βέβαια πως η Apple ενσωμάτωνε προοδευτικά ισχυρότερα υποσυστήματα NPU στους επεξεργαστές της (με το όνομα Neural Engine) από το 2017, αλλά αυτά δεν χρησιμοποιούνταν εκτενώς από πολλές πλευρές των λειτουργικών της συστημάτων (η υποβοήθηση φωτογραφίας και η αναγνώριση προσώπου ήταν οι δύο κύριες εφαρμογές τους). Η εταιρεία όμως σκοπεύει να επενδύσει πολλά περισσότερα στην τεχνητή νοημοσύνη πλέον, με τον επεξεργαστή M4 των iPad Pro/Mac και τον A18 των νέων iPhone - μαζί με τα macOS 15 και iOS/iPadOS 18 προφανώς - οπότε θα έχει ενδιαφέρον να διαπιστώσουμε τί ακριβώς προτίθεται να προσφέρει βάσει και του ήδη σκληρού ανταγωνισμού στο πεδίο αυτό.

Η nVidia, από την πλευρά της, υποστηρίζει με ακόμη περισσότερο σθένος πως η επεξεργασία δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να γίνεται από την ίδια την εκάστοτε συσκευή και όχι μέσω Internet. Η εταιρεία θεωρεί πως οι σύγχρονες κάρτες γραφικών - όπως αυτές των δικών της σειρών RTX 30 και RTX 40 για παράδειγμα - είναι καταλληλότερες για εργασίες μηχανικής μάθησης από τα υποσυστήματα NPU. Το κάνει, δε, σε βαθμό που να κατατάσσει τις ελάχιστες απαιτήσεις επεξεργαστικής δύναμης των 45 TOPS που θέτει η Microsoft σε επίπεδο... "βασικού επιπέδου AI" και τις δικές της κάρτες γραφικών στο επίπεδο του "εξελιγμένου AI" (με αντίστοιχη ισχύ ανάμεσα στα 100 και τα 1300 TOPS). Σύμφωνα με την nVidia, υπάρχουν ήδη εκατομμύρια "AI PC" ήδη στην αγορά: οποιοσδήποτε υπολογιστής φέρει κάρτα γραφικών GeForce RTX 30xx ή 40xx με 8GB μνήμης είναι ικανότερος στην χρήση απαιτητικών μοντέλων μηχανικής μάθησης από οποιοδήποτε υποσύστημα NPU. Αυτήν την στιγμή, τουλάχιστον.

Η nVidia δικαιούται να είναι υπερήφανη για την πρόοδο που έχει σημειώσει σε αυτόν τον τομέα όσον αφορά στο λογισμικό, καθώς έχει αξιοποιήσει εκτενώς τους πυρήνες επεξεργασίας Tensor στις κάρτες γραφικών RTX σε λειτουργίες μηχανικής μάθησης με διάφορους ενδιαφέροντες και χρήσιμους τρόπους. Ορισμένες από τις σχετικές εφαρμογές είναι όντως εντυπωσιακές, αποδεικνύοντας ότι οι "καταναλωτικές" κάρτες γραφικών μπορούν να αποδώσουν (κατ' αναλογία) τόσο αποτελεσματικά όσο και οι πανάκριβες επαγγελματικές που βρίσκονται στους ΑΙ servers επιχειρήσεων και δικτύων.

Όλα τα παραπάνω, ωστόσο, γίνονται με το ειδικό λογισμικό της nVidia και όχι με υποστήριξη σε επίπεδο λειτουργικού συστήματος - συνεπώς δεν είναι το ίδιο με αυτό που σχεδιάζει να προσφέρει η Microsoft στα υποσυστήματα NPU των Intel, AMD και Qualcomm με τα Windows 11 (ή το ίδιο με αυτό που προσφέρει η Apple στους προγραμματιστές που δημιουργούν εφαρμογές για τα δικά της λειτουργικά συστήματα). Αυτό μπορεί ή μπορεί να μην αλλάξει στο μέλλον, είναι ωστόσο κάτι που θα πρέπει να ληφθεί στα υπ' όψιν.

Συσκευές με τεχνητή νοημοσύνη: είναι νωρίς ακόμη, υπομονή
Με βάση τα παραπάνω, είναι εύκολο να διακρίνει οποιοσδήποτε για ποιούς ακριβώς λόγους η αγορά των καταναλωτικών ηλεκτρονικών θέλει να υιοθετήσει την τεχνητή νοημοσύνη το συντομότερο δυνατό: η δεύτερη μπορεί να λειτουργήσει άνετα ως το είδος του εργαλείου marketing που θα μπορούσε να δώσει σημαντική ώθηση στις πωλήσεις προσωπικών υπολογιστών, κινητών, tablet και άλλων συσκευών τα επόμενα χρόνια - με την προϋπόθεση βέβαια πως όλες αυτές οι εταιρείες hardware και software κρατήσουν τις υποσχέσεις τους παρουσιάζοντας όντως ενδιαφέρουσες, πρωτότυπες εφαρμογές της AI σε μία ευρεία γκάμα σεναρίων χρήσης.

Είναι κάτι παραπάνω από προφανές, ωστόσο, πως οι εταιρείες αυτές στην πραγματικότητα... "το ψάχνουν" και οι ίδιες το πράγμα ακόμη: πώς να προσφέρουν στους καταναλωτές καινούργιες λειτουργίες χωρίς να αλλοιώσουν εκείνες που όλοι έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιούμε καθημερινά και, παράλληλα, πώς να το κάνουν χωρίς να επενδύσουν σε Δικτυακή και υλικοτεχνική υποδομή από πολύ νωρίς. Οι δύο αυτές πλευρές του "νομίσματος" είναι εξίσου σημαντικές για αυτές τις εταιρείες: από την μία πλευρά, αν βιαστούν και διαθέσουν απογοητευτικές λειτουργίες AI που δεν εντυπωσιάζουν κανέναν, τότε το όποιο ενδιαφέρον του κοινού θα... "εξατμιστεί" γρήγορα. Από την άλλη, αν επίσης βιαστούν να αυξήσουν τις δυνατότητες της υποδομής AI τους πριν βεβαιωθούν πως το κοινό όντως ενδιαφέρεται γι' αυτές τις λειτουργίες, κινδυνεύουν να ξοδέψουν και να χάσουν απίθανα χρηματικά ποσά - την οποία υποδομή AI, ωστόσο, χρειάζονται πλήρως λειτουργική κι αποδοτική αν εννοούν να προσφέρουν στο κοινό ποιοτικές λειτουργίες AI.

Το γεγονός ότι βρισκόμαστε όλοι - καταναλωτές και εταιρείες - στο πρώτο μόλις βήμα όσον αφορά στην υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης σε καταναλωτικά τεχνολογικά προϊόντα γίνεται σαφές αμέσως μόλις συνειδητοποιήσει κανείς πως οι δεύτερες πρακτικά δυσκολεύονται ακόμη και να ορίσουν τί ακριβώς είναι η AI σε αυτό το πλαίσιο. Πώς υποτίθεται πως πρέπει να λειτουργεί; Τί μπορούμε και τί δεν μπορούμε να περιμένουμε από αυτήν; Ποιό είναι το ελάχιστο επεξεργαστικής δύναμης που εξασφαλίζει λειτουργίες μηχανικής μάθησης χωρίς προβλήματα; Οι ερωτήσεις είναι ακόμη περισσότερες αλλά... θα εμποδίσει αυτό τις εταιρείες τεχνολογίας από την συστηματική προώθηση "συσκευών AI" από δω και πέρα; Εννοείται πως όχι. Από πότε το marketing των κολοσσών αυτών ήταν... απαραίτητο να βγάζει και νόημα;

Αυτό που πιθανώς θα έπρεπε να κάνουν οι περισσότεροι καταναλωτές, λοιπόν, στην παρούσα φάση είναι να τηρήσουν στάση αναμονής όσον αφορά τα τεχνολογικά προϊόντα AI. Φυσικά θα υπάρξουν και εκείνοι οι καταναλωτές που, ως συνειδητοί λεγόμενοι early adopters, θα τα αγοράσουν γιατί θέλουν να πάρουν μία γεύση από το πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα διαμορφώσει αυτά τα προϊόντα σε μερικά χρόνια, ναι. Είναι σαφές πως... χρειάζονται κι αυτοί! Όμως το πιο μεγάλο τμήμα του κοινού θα ήταν προτιμότερο να περιμένει γιατί η όλη εικόνα των λειτουργιών AI αυτήν την στιγμή φαντάζει ρευστή και η κατεύθυνση στην οποία μπορεί να έχει κινηθεί η αγορά π.χ. έναν χρόνο από σήμερα ίσως είναι τελείως διαφορετική από αυτή που φαίνεται να ακολουθεί τώρα. Ίσως αυτή τη φορά θα ήταν καλύτερο να μην πιστέψουμε... έτσι απλά τις εταιρείες τεχνολογίας όταν προσπαθούν να μάς πείσουν πως το ένα ή το άλλο πράγμα "είναι το μέλλον". Ας το αποδείξουν πρώτα, έτσι για αλλαγή!