Οι δημοσιογράφοι που καλύπτουν το ρεπορτάζ τεχνολογίας για το καταναλωτικό κοινό μάλλον δεν... ελπίζουν πια πως τα λειτουργικά συστήματα ανοιχτού λογισμικού θα διαδοθούν ποτέ σε ευρεία κλίμακα - χρόνια έχουμε να συναντήσουμε το γνωστό άρθρο για "το Linux που φέτος θα είναι η χρονιά του" - αλλά για συγκεκριμένα σενάρια χρήσης αυτά παραμένουν η καλύτερη επιλογή. Οι servers για το σπίτι, για παράδειγμα, αυτοί που πολλές εταιρείες ονομάζουν "ιδιόκτητο cloud" - για να γίνει ο απαραίτητος διαχωρισμός με τις υπηρεσίες cloud που πληρώνουμε - ανήκουν σε τέτοιο ακριβώς σενάριο χρήσης, όμως το "στήσιμό" τους δεν μπορεί να γίνει έτσι απλά από τον καθένα.
Σε αυτό ίσως μπορεί να φέρει σημαντικές αλλαγές το UmbrelOS. Είναι ένα λειτουργικό σύστημα βασισμένο στα Raspberry Pi OS/Linux, διαμορφωμένο όμως έτσι ώστε να μπορεί να εγκατασταθεί πανεύκολα και να χρησιμοποιείται στην λογική π.χ. των smartphones: οι Δικτυακές υπηρεσίες που θα "τρέχουν" σε αυτό εγκαθίστανται κι ενημερώνονται μέσα από app store, ενώ το γραφικό του περιβάλλον δεν θυμίζει τόσο παραθυρικό σύστημα, όσο π.χ. tablet. Στο UmbrelOS δεν χρειάζεται να διεκπεραιώνονται διαδικασίες μέσα από την γραμμή εντολών ή να γίνονται περίπλοκες ρυθμίσεις: όλα έχουν μορφή κατανοητή ακριβώς για να μπορεί οποιοσδήποτε έχει βασικές γνώσεις υπολογιστών και φορητών συσκευών να "τρέχει έναν server" χωρίς να έχει το είδος της τεχνογνωσίας που κάποτε θεωρούνταν απαραίτητη για κάτι τέτοιο.
Οι χρήστες του UmbrelOS μπορούν να εγκαταστήσουν όλων των ειδών τις υπηρεσίες για να εκτελούνται μόνιμα εκεί - από σημεία ελέγχου Bitcoin και δρομολόγηση VPN μέχρι Δικτυακή αποθήκευση δεδομένων, μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης α λα ChatGPT και υποδομή λογισμικού για smart home – απολαμβάνοντας την προστασία ιδιωτικότητας και τα μειωμένα κόστη που προσφέρουν οι ιδιωτικοί server. Το UmbrelOS έχει αναπτυχθεί εξ αρχής ως ακρογωνιαίος λίθος για την λειτουργία ενός τέτοιου είδους οικιακό server, βοηθώντας τους καταναλωτές να εξαρτώνται πολύ λιγότερο - ή και καθόλου... - από εμπορικές υπηρεσίες cloud, που και αρκετά κοστίζουν και δεν εγγυώνται σε καμία περίπτωση την ιδιωτικότητα των δεδομένων οποιουδήποτε.
Το UmbrelOS αξίζει αυτήν την στιγμή προσοχής γιατί, μετά από τρία έτη ανάπτυξης, έγινε διαθέσιμη - δωρεάν σε όλους - πριν από λίγες ημέρες η έκδοση 1.0 για Raspberry Pi 4/5. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως δεκάδες εκατομμύρια καταναλωτές έχουν πλέον πρόσβαση χωρίς κόστος σε λογισμικό server βασισμένο σε Linux που (α) έχει σχεδιαστεί με γνώμονα την φιλικότητα στην χρήση και (β) είναι κατάλληλο για χρήση σε εξαιρετικά προσιτούς τύπους προσωπικού υπολογιστή. Μέσα στον Απρίλιο, μάλιστα, θα γίνει διαθέσιμη και η έκδοση για οποιοδήποτε PC είναι βασισμένο στις διανομές Ubuntu ή Debian, με πολύ χαμηλές απαιτήσεις συστήματος: κεντρικός επεξεργαστής δύο πυρήνων, 4GB μνήμης, 20GB αποθηκευτικού χώρου. Αυτό σημαίνει πως υπάρχουν πάρα, μα πάρα πολλά παλιά και "παροπλισμένα" PC εκεί έξω που θα είναι σε θέση να αξιοποιήσουν το UmbrelOS χωρίς πρόβλημα.
Η εταιρεία που έχει αναπτύξει αυτό το λειτουργικό σύστημα αντιλαμβάνεται πάντως πως ουκ ολίγοι καταναλωτές θα προτιμούσαν, αντί να το εγκαταστήσουν σε κάποιον παλιό H/Y οι ίδιοι, να αποκτήσουν ένα νέο φθηνό PC με το UmbrelOS προεγκατεστημένο - γι' αυτό και προσφέρει ακριβώς κάτι τέτοιο. Πρόκειται για το Umbrel Home, ένα MiniPC κόστους €389 με το όνομα Umbrel Home και τεχνικές προδιαγραφές αξιόλογες για το κόστος του: επεξεργαστή Intel N100 CPU τεσσάρων πυρήνων, 16GB μνήμης και 2TB αποθηκευτικού χώρου σε SSD. Ένας H/Y τέτοιου τύπου θα είναι σε θέση να αξιοποιείται από λειτουργικά συστήματα βασισμένα σε Linux, όπως το UmbrelOS, για πολλά χρόνια - μπορεί, δε, να φιλοξενήσει ακόμη και... Windows 11, έστω κι αν αυτό βέβαια δεν έχει κανένα νόημα αν θέλει να χρησιμοποιήσει κανείς ένα λειτουργικό που δίνει έμφαση στην ιδιωτικότητα δεδομένων και την ταχύτητα λειτουργίας.
Η βασική ιδέα ενός οικιακού server ή ενός ιδιωτικού cloud κάθε άλλο παρά νέα είναι βέβαια, αλλά το UmbrelOS ίσως είναι ακριβώς εκείνο το "κομμάτι του παζλ" που έλειπε για να αποκτήσουν αυτές οι συσκευές χαρακτήρα περισσότερο προσιτό στο ευρύ κοινό. Σε έναν κόσμο, δε, που απ' όλους μας ζητείται να πληρώνουμε για όλο και περισσότερα πράγματα - ακόμη και για απλά, όπως τα αντίγραφα ασφαλείας των δεδομένων μας ή η αναπαραγωγή οπτικοακουστικού υλικού - είναι ευχάριστο να βλέπει κανείς εταιρείες να επενδύουν πόρους και χρόνο ώστε να προσφέρουν στους καταναλωτές περισσότερες επιλογές. Όσον αφορά, δε, το ολοένα και... περισσότερο φλέγον θέμα της ιδιωτικότητας των δεδομένων μας, δεν χρειάζεται να διατηρεί κανείς κέντρο ελέγχου Bitcoin ή ιδιωτικό δρομολογητή VPN για να αντιλαμβάνεται πόσο σημαντικό είναι να κρατάμε προσωπικά στοιχεία και αρχεία έξω από "το cloud". Το οποίο δεν είναι τίποτε άλλο από... υπολογιστές που ανήκουν σε άλλους, ας μην ξεχνάμε!
