Με τα Windows 11 στην τελική ευθεία, έχουμε πλέον σαφή ιδέα του τί τα χαρακτηρίζει και τί όχι και θα μεταφέρουμε τις εντυπώσεις μας από αυτό σύντομα. Υπάρχει όμως ένα θέμα το οποίο έχει ήδη προκαλέσει ουκ ολίγες αντιδράσεις χωρίς να σχετίζεται με την συνολική ποιότητα του νέου λειτουργικού συστήματος της Microsoft - ούτε καν με τα θέματα της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων, που η εταιρεία και πολλά μέσα ενημέρωσης προτίμησαν βολικά να... "προσπεράσουν". Όχι. Αυτό το θέμα έχει να κάνει με την επιμονή του αμερικανικού κολοσσού να επιβάλλει με διάφορους τρόπους την διαφημιστική προβολή και προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών της μέσα από το ίδιο το λειτουργικό σύστημα των Windows 11.

Δεν πρόκειται, φυσικά, για κάτι που δεν έχουν ξαναδεί οι χρήστες των Windows 10 - όμως στα Windows 11 η όλη προσέγγιση έχει πάρει νέες προεκτάσεις. Η προτεραιότητα, για παράδειγμα, που έχουν όλα τα apps της Microsoft ως τα εξ ορισμού για οποιουδήποτε είδους αρχείο είναι απόλυτη και ο αμερικανικός κολοσσός το έχει κάνει... όσο δύσκολο μπορούσε να την αλλάξει ο χρήστης: πρέπει να ορίσει εκ νέου ποιό πρόσφυμα αρχείων διαχειρίζεται ποιό app, ένα-ένα (!). Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται και ο browser της εταιρείας, ο Edge, τον οποίο επίσης αν θέλει να μην χρησιμοποιεί κάποιος θα πρέπει να μπει στην διαδικασία σύνδεσης 7-8 διαφορετικών τύπων αρχείων με άλλον browser. Ακόμη και τότε, τα Windows 11 συνεχίζουν να "προτείνουν" τον Edge με κάθε ευκαιρία, ενώ ακόμη και άλλος να είναι ο εξ ορισμού επιλεγμένος browser από τον χρήστη, όταν αυτός χρησιμοποιεί την λειτουργία αναζήτησης στοιχείων των Windows 11 τα αποτελέσματα του Web εμφανίζονται... "με το έτσι θέλω" και πάλι στον Edge (!).

Πολλή συζήτηση γίνεται ήδη, άλλωστε, για την ενσωμάτωση στα Windows 11 του Microsoft Teams, της υπηρεσίας επικοινωνίας των Αμερικανών που προωθείται με τρόπο επιθετικό από την αρχή της πανδημίας του COVID-19 για προφανείς λόγους. Το Teams βρίσκεται προεγκατεστημένο στην ίδια την γραμμή εργασιών των Windows 11 και, σε συνδυασμό με την πρακτικά υποχρεωτική πια είσοδο όλων στο νέο λειτουργικό σύστημα με λογαριασμό της Microsoft, καθιστά υπόθεση "δύο κλικ" την χρήση του Teams από καταναλωτές που σε διαφορετικές συνθήκες δεν θα "έμπαιναν στην διαδικασία" να το εγκαταστήσουν μόνοι τους. Με αυτόν τον τρόπο το Teams αποκτά ολοφάνερο πλεονέκτημα έναντι ανταγωνιστικών υπηρεσιών όπως τα Zoom, Google Meet ή Slack - ό,τι είχε συμβεί δηλαδή με τον Internet Explorer στο παρελθόν.

H Microsoft χρησιμοποιεί και άλλους προωθητικούς και διαφημιστικούς τρόπους όμως. Υπάρχει ο γνωστός των apps που "προτείνονται" εξ ορισμού, όπως αυτός των εφαρμογών του Office 365, στο Start Menu και όταν επιλέξει κανείς τα εικονίδιά τους οδηγούν σε αντίστοιχες προϊοντικές σελίδες αγοράς. Υπάρχουν οι γνωστές "συντομεύσεις" μέσα στο ίδιο το γραφικό περιβάλλον χειρισμού, όπως η σύσταση χρήσης της υπηρεσίας OneDrive στο παράθυρο των Settings. Υπάρχουν διάφορες διαφημίσεις μέσα στο Microsoft Store, διάφορες ειδοποιήσεις που εμφανίζονται κατά καιρούς (είτε στην περιοχή των Notifications είτε ανεξάρτητα), υπάρχουν ακόμη και μικρά διαφημιστικά ενσωματωμένα μέσα στο περιβάλλον χειρισμού των ίδιων των εφαρμογών (!), όπως αυτό του MS Office που εμφανίζεται ως μία "γραμμή"-link ακριβώς κάτω από την σειρά εργαλείων του Wordpad. Μελλοντικά κρίνουμε πολύ πιθανό να εμφανιστούν διαφημίσεις και στο νέο information dock, την περιοχή που θα φιλοξενεί τα widgets επιλογής του χρήστη.

Είναι σχεδόν απίστευτο - και σαφώς αξιοσημείωτο - το γεγονός ότι για όλα αυτά παρατηρείται μικρή ή ανύπαρκτη κριτική από τα μέσα ενημέρωσης και χλιαρή αντίδραση από το κοινό. Η χρήση ενός λειτουργικού συστήματος ως διαφημιστικό όχημα προώθησης προϊόντων κι υπηρεσιών με τρόπο τόσο παροκάλυπτο, άλλοτε θα οδηγούσε σε μηνύσεις για μονοπωλιακές πρακτικές στις ΗΠΑ ή σε αντίστοιχες έρευνες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τώρα... τίποτε, ακόμη και για ολοφάνερα καταχρηστικές κινήσεις όπως αυτή της προεγκατάστασης του Microsoft Teams στα Windows 11. Αυτό είναι χρήσιμο και αποτελεσματικό, ναι, μα δεν είναι σε καμία περίπτωση λογισμικό απαραίτητο ή αποφασιστικής σημασίας για ένα λειτουργικό σύστημα. Είναι μία εφαρμογή επικοινωνίας όπως πολλές άλλες που μπορεί να επιλέξει και να εγκαταστήσει μεμονωμένα οποιοσδήποτε, με την διαφορά πως είναι... της Microsoft.

Το πρόβλημα με την ύπαρξη της εφαρμογής "Chat" (που λειτουργεί ως "είσοδος" στο Microsoft Teams) στην γραμμή εργασιών κάθε εγκατάστασης Windows 11 είναι προφανές: διεκδικεί με τρόπο "πονηρό" όλο εκείνο το κοινό που δεν χρησιμοποιεί ήδη μία συγκεκριμένη υπηρεσία επικοινωνίας - μηνυμάτων ή βιντεοκλήσεων - και αν/όταν χρειαστεί μία, δεν θα ψάξει περαιτέρω. Θα χρησιμοποιήσει αυτήν που έχει ήδη μπροστά του. Έτσι, ωστόσο, παραγκωνίζονται όλες οι ανταγωνιστικές υπηρεσίες των άλλων εταιρειών. Το ίδιο ισχύει με τον Web browser της Microsoft, τον Edge: αυτός είναι πολύ καλός αλλά όχι απαραίτητα καλύτερος από τους άλλους. Όντας όμως τμήμα των Windows 11 (κυριολεκτικά και μεταφορικά) βρίσκεται σε προνομιακή θέση απέναντι στον ανταγωνισμό του. Το ίδιο ισχύει και π.χ. για τα Google Drive ή Apple iCloud: αν κάποιος έχει ήδη εισέλθει στα Windows 11 με λογαριασμό Microsoft, η χρήση της υπηρεσίας OneDrive είναι θέμα "τριών κλικ". Απλώς δεν είναι το ίδιο πράγμα.

O αμερικανικός κολοσσός θα υποστήριζε, υποθέτουμε, πως όλα αυτά παρέχονται μαζί με τα Windows 11 ώστε να τα ολοκληρώνουν και να διευκολύνουν το καταναλωτικό κοινό. Αυτό ισχύει σε έναν βαθμό. Στην πράξη, ωστόσο, πρόκειται για επιλογή της Microsoft που έχει απώτερο σκοπό να κρατήσει τους χρήστες των Windows στο δικό της οικοσύστημα - το περίφημο "walled garden" των Apple, Google κλπ. - όπου επιδιώκεται η αλληλεξάρτηση ανάμεσα στα διάφορα προϊόντα και τις υπηρεσίες της εταιρείας και συγκεντρώνεται τεράστιος όγκος προσωπικών δεδομένων σε βάθος χρόνου. Αυτά, μαζί με τις ίδιες τις διαφημίσεις που κανείς ποτέ δεν ζήτησε, καθιστούν τα Windows 11 κυριολεκτικά όχημα διαφήμισης και προώθησης αυτού του οικοσυστήματος - με εκατομμύρια καταναλωτών μάλιστα να το έχουν πληρώσει!

Δεν μπορεί να είναι αυτός, όμως, ούτε ο λόγος ύπαρξης, ούτε ο ρόλος ενός σύγχρονου λειτουργικού συστήματος. Σε καμία περίπτωση. Αυτό που θέλουν οι καταναλωτές από ένα λογισμικό όπως τα Windows είναι απλώς ένα ασφαλές, αξιόπιστο, αποδοτικό περιβάλλον μέσα από το οποίο θα χρησιμοποιούν τις εφαρμογές και θα παίζουν τα games της επιλογής τους. Τίποτε άλλο. Το τί θα ήθελε η Microsoft ή τί την συμφέρει δεν τους αφορά και δεν τους ενδιαφέρει - και δεν θα έπρεπε. Αυτό που πιθανώς θα έπρεπε, είναι να μην δείξουν την ίδια αδιαφορία και εν τέλει ανοχή για το όλο ζήτημα που έδειξαν και στην εποχή των Windows 10. Ειδάλλως, όπως το πάει o αμερικανικός κολοσσός, στα Windows 12 θα... παρακολουθούμε υποχρεωτικά διαφημίσεις video πριν πληκτρολογήσουμε κωδικό για να εισέλθουμε στο σύστημά μας!