Το σύστημα ανάπτυξης των δυνατοτήτων κάθε χαρακτήρα έχει αρκετά κοινά στοιχεία με το αυτό του Final Fantasy X (το περίφημο Sphere Grid), με τον παίκτη να κατανείμει τους κερδισμένους πόντους σε μία σειρά από αναβαθμίσιμες ιδιότητες. Οι μάχες αυτές καθ' αυτές όμως είναι δομημένες διαφορετικά, αφού μετά από αρκετά χρόνια ο παίκτης ελέγχει μόνο έναν χαρακτήρα κάθε φορά, αφήνοντας τους υπόλοιπου στην τεχνητή νοημοσύνη του PlayStation3 και ένα σύστημα που ονομάζεται Paradigm Shifts. Σύμφωνα με αυτό, κάθε χαρακτήρας γίνεται μιας συγκεκριμένης κλάσης - fighter, mage ή healer - και παίρνει ανάλογο ρόλο στη μάχη, συμμετέχοντας με δεδομένη γκάμα ενεργειών στις συγκρούσεις.
Μπορεί το σκεπτικό να έχει ως στόχο τη διευκόλυνση των νέων παικτών, οι οποίοι διαφορετικά θα χάνονταν μέσα σε ένα κυκεώνα επιλογών, ωστόσο για τους φίλους της σειράς η επιλογή είναι - το λιγότερο - απογοητευτική. Το πόσο «ρηχό» είναι το σύστημα μάχης διαφαίνεται επίσης από το γεγονός πως ο παίκτης μπορεί να χρησιμοποιήσει την επιλογή... auto-battle (!!!), αφήνοντας την τεχνητή νοημοσύνη του PS3 να διαλέξει την καλύτερη δυνατή επίθεση σε κάθε γύρο για τον εκάστοτε πρωταγωνιστικό χαρακτήρα. Αυτό, μάλιστα, μέχρι το τέλος του παιχνιδιού και τον δείκτη της ενέργειας της ομάδας να επανέρχεται στο full με το πέρας κάθε μάχης!
Στα... φάουλ που διαπράττει το Final Fantasy XIII περιλαμβάνεται και η γραμμική εξέλιξη που χαρακτηρίζει το μεγαλύτερο μέρος του. Μέχρι οι gamers να πλησιάσουν τις 30 ώρες παιχνιδιού, θα βαρεθούν να καθοδηγούν τους χαρακτήρες του τίτλου σε ατελείωτους διαδρόμους, όπου το μοναδικό πράγμα που θα μπορούν να κάνουν είναι να αντιμετωπίζουν αμέτρητους εχθρούς, να αξιοποιούν τα σημεία αποθήκευσης της προόδου τους και να αγοράζουν αντικείμενα. Λαβύρινθοι, γρίφοι, μεγάλες εκτάσεις στις κεντρικές περιοχές του τίτλου και οικοδομικά τετράγωνα πόλεων προς εξερεύνηση αποτελούν... «πολυτέλειες» του παρελθόντος - κι ας προσέφεραν ποικιλία και ευχάριστες ώρες στα παλαιότερα Final Fantasy.
